Ditari i Gjergj Kastriotit

10 Janar, 1468, Lezhë, Në Shtratin e Sëmundjes Trupi im, ky trup që ka përballuar kaq shumë beteja, kaq shumë dimra të ashpër e verëra përvëluese, po më tradhton. Ethet më djegin nga brenda dhe forcat po më lënë dita-ditës. Mjekët përpiqen të më japin kurajë, por unë e shoh në sytë e tyre – dhe e ndiej në kockat e mia – se fundi është afër. Dragoi i Arbërit, siç më quajnë, po përgatitet për fluturimin e tij të fundit. Nuk kam frikë nga vdekja. E kam parë atë kaq herë në sy në fushëbetejë, saqë jemi bërë si miq të vjetër. Ajo që më shqetëson është se çfarë do të lë pas. Arbëria ime e dashur, ende e kërcënuar, ende e paqëndrueshme. Gjoni im i vogël, ende kaq i ri për të mbajtur mbi supe peshën e një trashëgimie kaq të rëndë. Donika ime e shtrenjtë, që do të mbetet vetëm për të përballuar dhimbjen dhe sfidat. Këto ditë, kur ethet ma lejojnë pak kthjelltësi, kam diktuar disa letra. Letra të fundit, amanete për ata që do të vazhdojnë luftën dhe për ata që do të mbajnë zi për mua. Për Donikën, Gruan Time Besnike: Kam shkruar një letër të gjatë për Donikën, duke u përpjekur t'i hedh në letër gjithë dashurinë dhe mirënjohjen që kam për të. Ajo ka qenë shkëmbi im, frymëzimi im, ngushëllimi im. I kam kërkuar të jetë e fortë, për veten e saj dhe për Gjonin. I kam kujtuar se dashuria jonë nuk do të vdesë kurrë, se do ta shikoj nga lart dhe do të lutem për të. I kam lënë asaj kujdesin për zemrën time dhe për edukimin e birit tonë në frymën e Kastriotëve – me dashuri për Zotin dhe Arbërinë. I kam thënë se thesari më i madh që i lë nuk është ari apo kështjellat, por emri i ndershëm dhe kujtimi i një lufte të drejtë. Sa do të doja ta përqafoja edhe një herë, të ndieja ngrohtësinë e saj, por duart më dridhen shumë për të mbajtur penën. Për Gjonin, Birin Tim dhe Shpresën e Arbërisë: Për Gjonin, kam shkruar me fjalë të thjeshta, por plot peshë. I kam thënë të mos e harrojë kurrë se kush është dhe nga vjen. Të jetë gjithmonë një Kastriot krenar, një shqiptar i devotshëm. Të dojë këtë tokë siç e desha unë, të mbrojë popullin e tij me guxim dhe mençuri. I kam kujtuar se shpata është e nevojshme, por edhe mendja e mprehtë dhe zemra e drejtë. E kam porositur të dëgjojë këshillat e njerëzve të urtë, të jetë i mëshirshëm me të dobtit dhe i pamëshirshëm me tradhtarët. Mbi të gjitha, i kam thënë të mos e humbasë kurrë besimin te Zoti dhe te fati i Arbërisë. Një barrë e rëndë për supet e një fëmije, e di. Por ai është biri im, dhe unë besoj tek ai. Për Krerët e Arbërisë dhe Kapedanët e Mi: Këshilltarëve të mi besnikë, Lekë Dukagjinit, Vrana Kontit, Moisiut (edhe pse ai u largua, shpirti i tij luftëtar mbetet një shembull), dhe gjithë kapedanëve të tjerë, u kam lënë një amanet të qartë: Bashkohuni! Ky është testamenti im kryesor. Përçarja jonë është forca më e madhe e armikut. U kam kujtuar betimet tona në Lidhjen e Lezhës, gjakun e derdhur bashkë, fitoret e arritura bashkë. U kam thënë se pa unitet, gjithë sakrificat tona do të shkojnë dëm. U kam kërkuar të mbështesin Gjonin, ta këshillojnë, ta mbrojnë. Të vazhdojnë luftën me të njëjtën vendosmëri, të mos e lëshojnë kurrë flamurin e lirisë. I kam paralajmëruar të kenë kujdes nga joshjet e Sulltanit, nga premtimet e tij të rreme. Arbëria duhet të qëndrojë e lirë, edhe sikur qielli të bjerë mbi tokë. Për Papën dhe Princërit Evropianë: Kam dërguar edhe një letër të fundit për Papën Pali II dhe për disa nga princërit evropianë që na kanë ndihmuar, sado pak. I kam falënderuar për mbështetjen e tyre dhe i kam përsëritur edhe një herë se lufta jonë është edhe lufta e tyre. I kam paralajmëruar se rreziku osman nuk do të shuhet me vdekjen time; përkundrazi, Sulltani mund ta shohë këtë si një mundësi për të goditur më fort. I kam lutur të mos e braktisin Arbërinë, të mos e lënë këtë bastion të krishterimit të bjerë. Ndoshta fjalët e një njeriu në prag të vdekjes do të kenë më shumë peshë. Shpresoj. Trupi po më dobësohet, por mendja ime është ende e kthjellët. E ndiej se kam bërë gjithçka që ishte në fuqinë time. Kam luftuar me gjithë shpirtin tim për Zotin, për Atdheun, për Lirinë. Nuk kam pasur kurrë ambicie personale për pushtet apo pasuri. Gjithçka që kam bërë, e kam bërë për këtë popull të dashur. Nuk pendohem për asgjë. Nëse do të më duhej ta jetoja jetën përsëri, do të bëja të njëjtat zgjedhje. Do të kthehesha përsëri në Arbëri, do ta ngrisja përsëri flamurin e Kastriotëve, do të luftoja përsëri kundër tiranisë. Po filloj të shoh dritën në fund të tunelit. Një dritë e ngrohtë, paqësore. Ndoshta janë engjëjt që vijnë të më marrin. Ose ndoshta janë shpirtrat e heronjve tanë të rënë që më presin. Donika është pranë meje, duke më mbajtur dorën. Sytë e saj janë plot lot, por ajo përpiqet të jetë e fortë. E putha dorën e saj të zbehtë. "Mos qaj, zemër," i pëshpërita me zërin që mezi më dilte. "Unë do të jem gjithmonë me ty." Lutem që Zoti ta mëshirojë shpirtin tim dhe ta mbrojë Arbërinë. Testamenti im është ky: Dashuria për Zotin, besnikëria ndaj Atdheut, lufta e paepur për Liri. Ruajeni këtë trashëgimi. Mos e harroni kurrë Gjergj Kastriotin, Skënderbeun. Po errësohet... Fryma po më pakësohet... Arbëri... Liri... Zot... Gjergji.